Wzór przemysłowy – dla ETSY i nie tylko
Na czym polega ochrona wzoru przemysłowego w Wielkiej Brytanii? Dlaczego warto się nią zainteresować, zwłaszcza jeśli tworzysz rękodzieło i sprzedajesz je w sieci, na przykład na Etsy?
Co to jest wzór przemysłowy?
Wzór przemysłowy to zewnętrzny wygląd produktu, wynikający z cech wizualnych, takich jak linie, kontury, kształty, struktury, faktury, kolory czy zdobienia. Ochrona wzoru przemysłowego skupia się na estetycznym aspekcie przedmiotu, a nie na jego funkcjonalności. Można zarejestrować zarówno całkowity wygląd produktu, jak i jego poszczególne elementy, o ile są one nowe i oryginalne.
Przykłady wzorów przemysłowych obejmują:
- Opakowania produktów: Nietypowy kształt butelki, pudełka czy opakowania, które wyróżniają produkt na półce sklepowej.
- Meble i elementy dekoracyjne: Nowatorskie projekty krzeseł, stołów, lamp czy innych przedmiotów codziennego użytku.
- Biżuteria i akcesoria modowe: Unikalne wzory naszyjników, bransoletek, zegarków lub toreb, które przyciągają wzrok i nadają charakter całej kolekcji.
- Elektronika użytkowa: Designerskie obudowy telefonów, komputerów czy gadżetów, gdzie forma stanowi istotny element wyróżniający produkt.
W praktyce wzór przemysłowy chroni wizualną stronę produktu, dzięki czemu nawet jeśli konkurencja wprowadzi na rynek podobny produkt, właściciel zarejestrowanego wzoru może skutecznie dochodzić swoich praw. Dzięki temu ochrona ta stanowi istotny element strategii budowania marki i zabezpieczania unikalnych projektów, zwłaszcza dla osób tworzących rękodzieło i sprzedających swoje wyroby na platformach internetowych, takich jak Etsy.
Ochrona wzoru przemysłowego w UK
W Wielkiej Brytanii kwestie te regulowane są głównie przez Registered Designs Act 1949 (z późniejszymi zmianami) oraz odpowiednie rozporządzenia. Istotą ochrony wzoru jest zabezpieczenie wizualnej formy wytwarzanego przedmiotu przed nieuprawnionym kopiowaniem przez osoby trzecie.
Ochrona wzoru przemysłowego w UK może występować w dwóch głównych formach:
- zarejestrowanej (registered design) oraz
- niezarejestrowanej (unregistered design).
Ta pierwsza daje właścicielowi najsilniejsze uprawnienia – pozwala, w uproszczeniu, zabronić innym podmiotom wytwarzania, importowania, sprzedawania lub dystrybuowania produktu o identycznym lub bardzo podobnym wyglądzie bez zgody posiadacza praw. Chroniony jest cały wygląd produktu, a rejestracja może trwać do 25 lat (wymagane jest odnawianie co 5 lat).
Z kolei niezarejestrowana ochrona wzoru powstaje automatycznie w chwili stworzenia projektu, ale jest słabsza i trudniejsza do wyegzekwowania w sporze sądowym – wymaga bowiem udowodnienia bezpośredniego kopiowania. Ponadto trwa krócej (np. UK Unregistered Design Right chroni kształt i budowę przedmiotu, lecz nie ornamentację, i ma ograniczony czas obowiązywania).
Dlaczego w ogóle warto zadbać o formalną, zarejestrowaną ochronę wzoru przemysłowego?
- Skuteczne dochodzenie roszczeń – w przypadku sporu z podmiotem, który kopiuje Twój projekt, masz w ręku formalny dokument potwierdzający wyłączne prawo do wzoru, a także numer rejestrowy twojego wzoru przemysłowego, którego prawdziwość każdy może sprawdzić online w oficjalnym rejestrze. Dzięki temu łatwiej jest dowieść swoich racji w sądzie czy nawet w negocjacjach przedsądowych.
- Zwiększenie wartości Twojej marki – zarejestrowany wzór staje się aktywem, które może być przedmiotem obrotu (np. można go sprzedać, licencjonować lub wnieść aportem do innej spółki).
- Prestiż i wiarygodność – posiadanie rejestrowanego wzoru świadczy o profesjonalnym podejściu do własnego biznesu i dbałości o ochronę intelektualną.
Jak to działa na platformie Etsy?
Dla osób tworzących rękodzieło i sprzedających je w Internecie – choćby na popularnej platformie Etsy – może to mieć kluczowe znaczenie. Wyobraźmy sobie panią Annę, która w domowym warsztacie wykonuje oryginalną biżuterię. Pracuje nad charakterystycznymi bransoletkami i naszyjnikami o nietuzinkowym wzorze, którego nie sposób pomylić z żadnym innym. Poświęciła długie godziny na opracowanie unikatowych kształtów, doboru kamieni, wzorów na metalowych elementach. Jej produkty szybko zyskały uznanie klientów, a wraz z rosnącą popularnością pojawiło się ryzyko, że ktoś postanowi je skopiować i sprzedawać na własną rękę.
W sytuacji, gdy Anna ma zarejestrowany wzór w Wielkiej Brytanii, nieuczciwy konkurent, który skopiował jej projekt, może zostać pociągnięty do odpowiedzialności za naruszenie prawa do wzoru. Zdecydowanie łatwiej jest wówczas zablokować jego aukcje na platformach sprzedażowych, domagać się odszkodowania czy zażądać zaprzestania działań (np. poprzez wystosowanie cease and desist letter). Bez rejestracji ochrona jest wciąż możliwa, lecz znacznie trudniejsza do wyegzekwowania, bo wymaga wykazania nie tylko podobieństwa, ale i faktu skopiowania.
W praktyce, jeśli zarejestrowałeś swój wzór w Wielkiej Brytanii, Etsy będzie go w pełni respektować. Jeśli zauważysz, że ktoś kopiuje Twoje prace i zgłosisz to platformie, podając konkretny numer rejestracji wzoru, Etsy zwykle zablokuje aukcje innych sprzedawców oferujących produkty identyczne lub łudząco podobne do Twoich. Wynika to z regulaminu Etsy, w którym jasno określono, że platforma nie rozstrzyga sporów dotyczących tego, komu przysługują prawa autorskie lub kto pierwszy stworzył dany projekt. W przypadku zgłoszenia naruszenia Etsy przyjmuje, że oryginalny wzór to ten zarejestrowany, a strona, która nie zgadza się z tą decyzją, może dochodzić swoich roszczeń przed sądem. W praktyce oznacza to, że formalna rejestracja wzoru stanowi bardzo mocną podstawę do ochrony Twoich interesów i pozwala uniknąć żmudnych, kosztownych sporów.
Dla osób sprzedających rękodzieło na platformach takich jak Etsy jest to szczególnie istotne: często walczą one o uznanie i pozycję w niszowym segmencie rynku, gdzie autentyczność i indywidualne pomysły stanowią o wartości produktu. W takim otoczeniu zarejestrowany wzór jest cennym orężem w walce z plagiatami i nieuczciwymi naśladownictwami.
Koszty i czas trwania rejestracji
Wielu twórców zastanawia się, ile czasu trwa rejestracja wzoru i co właściwie trzeba przygotować, by przejść ten proces bezproblemowo. Sama rejestracja w brytyjskim Urzędzie Własności Intelektualnej (Intellectual Property Office, IPO) może zająć od kilku dni do kilku tygodni, zależnie od liczby zgłoszeń i ewentualnych uwag urzędu. Zwykle, jeśli nie pojawiają się żadne zastrzeżenia co do zgłaszanego projektu, procedura przebiega dość sprawnie.
Aby móc dokonać zgłoszenia w imieniu twórcy, potrzebne są przede wszystkim dokładne reprezentacje wzoru – mogą to być zdjęcia, rysunki lub wizualizacje 3D – a także podstawowe dane autora, takie jak pełne imię i nazwisko oraz adres korespondencyjny. Warto również dołączyć krótki opis charakterystycznych cech wzoru, co pomoże uniknąć wątpliwości dotyczących zakresu ochrony.
Jeśli chodzi o opłaty to w Wielkiej Brytanii za rejestrację jednego wzoru może wynieść nawet tylko około 14 GBP, co jest kwotą wielokrotnie niższą niż w Unii Europejskiej, gdzie koszty za jeden wzór zaczynają się od ok. 350 EUR. Różnica jest zatem ogromna i może okazać się szczególnie istotna dla małych przedsiębiorców czy osób zajmujących się rękodziełem w niewielkiej skali. Niższe opłaty to szansa na skuteczną ochronę nawet przy ograniczonym budżecie.
Im więcej wzorów rejestrujesz w jednej aplikacji tym taniej dla Ciebie.
Nasz Serwis
Przed podjęciem decyzji o rejestracji warto również sprawdzić, czy nikt inny nie chroni już identycznego lub łudząco podobnego projektu. Można to zrobić, korzystając z publicznego rejestru wzorów prowadzonego przez brytyjski IPO, dostępnego online, gdzie znajdują się informacje o wszystkich aktualnych i wygasłych rejestracjach na terenie Wielkiej Brytanii.
Jeśli jesteś twórcą lub autorem i chcesz zarejestrować swój wzór w rejestrze Wielkiej Brytanii, ale mieszkasz na terenie Polski lub innego kraju, daj nam znać. Możemy zająć się rejestracją Twojego wzoru i pełnić rolę Twojego pełnomocnika do kontaktu z brytyjskim Urzędem Własności Intelektualnej. Dzięki temu cały proces rejestracji przebiegnie sprawnie, a Ty będziesz mógł skupić się na tworzeniu kolejnych, unikalnych projektów.
